รัฐธรรมนูญปีค.ศ. 1852 กำหนดให้จักรพรรดินโปเลียนที่ 3 เป็นหัวหน้าฝ่ายบริหาร และยังคงมีรัฐสภาอยู่ทำหน้าที่นิติบัญญัติ เป็นราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ แต่อำนาจที่แท้จริงนั้นอยู๋ที่องค์พระจักรพรรดิ ในช่วงแรกของจักรวรรดิที่สองจักรพรรดินโปเลียนทรงจำกัดเสรีภาพสื่อสิ่งพิมพ์อย่างหนักและมีความเผด็จการอย่างมาก เพื่อสยบการวิจารณ์และการโจมตีของฝ่ายซ้ายสาธารณรัฐ จักรพรรดินโปเลียนที่สามทรงยึดมั่นในคติพจน์จักรวรรดินำมาซึ่งสันติภาพ (L'Empire, c'est la paix) แม้กระนั้นก็ทรงนำฝรั่งเศสเข้าสู่สงครามหลายครั้ง

• ในค.ศ. 1854 จักรพรรดินโปเลียนได้ทรงนำฝรั่งเศสเข้าช่วยเหลือจักรวรรดิออตโตมานในการต่อต้านแการแผ่ขยายอำนาจของจักรวรรดิรัสเซียในสงครามไครเมีย (Crimean War) นำไปสู่สนธิสัญญาปารีส ค.ศ. 1856 (Treaty of Paris 1856) เปิดโอกาสให้ฝรั่งเศสเข้าแทรกแซงตะวันออกกลาง

ในรัชสมัยของจักรพรรดินโปเลียนที่ 3 ยังเป็นจุดเริ่มต้นของลัทธิจักรวรรดินิยมของฝรั่งเศสอีกด้วย โดยได้ทำการแผ่ขยายอำนาจและอาณานิคมในภูมิภาคเอเชีย อันได้แก่

• ในค.ศ. 1856 ได้ส่งทัพเข้าช่วยเหลือสหราชอาณาจักรในการทำสงครามฝิ่นครั้งที่สอง (Second Opium War) กับจีนราชวงศ์ชิง
• ในค.ศ. 1859 ชาร์ลส์ ริโกลท์ เดอ เยนูอิลลี (Charles Rigault de Genouilly) ได้นำทัพเรือฝรั่งเศสเข้ายึดเมืองท่าไซ่ง่อน ของเวียดนามซึ่งปกครองโดยราชวงศ์เหวียน ได้ยอมยกโคชินจีน (Cochinchina) ดินแดนทางตอนใต้ของประเทศให้แก่ฝรั่งเศสในค.ศ. 1862
• พระนโรดมทรงยินยอมให้อาณาจักรกัมพูชาเป็นรัฐอารักขา (Protectorate) ของฝรั่งเศสในปี ค.ศ. 1863

ในค.ศ. 1859 จักรพรรดินโปเลียนทรงส่งทัพฝรั่งเศสเข้าช่วยเหลือราชอาณาจักรซาร์ดีเนีย (Kingdom of Sardinia) ซึ่งนำโดยเคานต์แห่งคาวัวร์ (Count of Cavour) ในสงครามประกาศอิสรภาพอิตาลีครั้งที่สอง (Second War of Italian Independence) ในการขับไล่ราชวงศ์ฮับส์บูร์กออกไปจากคาบสมุทรอิตาลี โดยที่ฝรั่งเศสได้รับแคว้นซาวอย (Savoy) และนีซ (Nice) มาเป็นการตอบแทน

ในชณะเดียวกันนั้น แคว้นปรัสเซีย (Prussia) กำลังเรืองอำนาจอยู่ในเยอรมนีและกำลังทำสงครามเพื่อทำการรวมชาติเยอรมัน (German unification) จักรพรรดินโปเลียนทรงเห็นว่าการแผ่ขยายอำนาจของปรัสเซียจะเป็นภัยคุกคามต่อฝรั่งเศส ประกอบกับในค.ศ. 1870 ได้มีการรั่วไหลของ Ems Dispatch หรือโทรเลขที่แสดงความขัดแย้งระหว่างกษัตริย์แห่งปรัสเซียและทูตฝรั่งเศส ที่ส่งถึงออตโต ฟอน บิสมาร์ก (Otto von Bismarck) เป็นจุดชนวนนำไปสู่งสงครามฝรั่งเศส-ปรัสเซีย (Franco-Prussian War) ปรากฏว่าทัพฝ่ายปรัสเซียมีชัยชนะเหนือทัพฝรั่งเศส สามารถบุกเข้ามาในประเทศฝรั่งเศสได้ และจักรพรรดินโปเลียนก็ทรงพ่ายแพ้และถูกจับพระองค์ได้ในยุทธการซีดัง (Battle of Sedan) ในเดือนกันยายน เพียงสองวันต่อมาฝ่ายซ้ายสาธารณรัฐได้เลิกล้มการปกครองของจักรวรรดิฝรั่งเศส และจัดตั้งรัฐบาลเฉพาะกาลขึ้นปกครองฝรั่งเศสแทน ในเวลาเดียวกับที่ทัพปรัสเซียได้ยกเข้าล้อมกรุงปารีส